Hoa ly, loài hoa của vẻ đẹp thuần khiết và sự sống vĩnh cửu, đã từ lâu trở thành biểu tượng trong nhiều nền văn hóa. Từ những cánh đồng hoa ly trải dài bát ngát ở Hà Lan đến những bó hoa ly tinh tế trong các bức tranh của các họa sĩ nổi tiếng, loài hoa này luôn chiếm một vị trí đặc biệt trong lòng người yêu hoa.
Hoa ly thuộc họ Loa kèn, hay còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Bách hợp, Lily hay Huệ tây. Loài hoa này gây ấn tượng cực mạnh nhờ sở hữu mùi thơm ngào ngạt đặc trưng cùng màu sắc và chủng loại đa dạng.
Trong tín ngưỡng phương Tây, hoa ly tượng trưng cho sự trinh bạch và được xem như một loài hoa thiêng liêng. Hoa ly còn được xem là biểu tượng cho sức mạnh, quyền lực, thịnh vượng, chiến thắng cũng như sự quý phái và sang trọng. Đồng thời cũng là biểu tượng cho sức mạnh ý chí, khát khao, sự vươn lên và sự đoàn viên, hạnh phúc, tình yêu đẹp giống như cái tên Bách hợp của nó.
Trong phong thủy, trồng hoa ly cũng đem lại không ít điều tốt đẹp cho con người, có tác dụng giúp trừ tà, đuổi ma, quỷ dữ. Đồng thời, đây cũng loài hoa mang ý nghĩa may mắn. Vì thế, vào những ngày Tết Nguyên Đán hoặc các lễ quan trọng, người ta sẽ đặt một bình hoặc chậu Ly xung quanh, bàn tiếp khách.
Theo ước tính có khoảng 80 – 100 loài trên khắp các Châu Lục thế giới. Tại nước ta, các giống ly phổ biến như giống Longiflorum (LA), Oriental (OR), Asiatic. Còn trên thế giới, chúng còn phổ biến với các loại khác như Daylily, Tiger Lily, Aurelian, Asiatic, Trumpet, Candidum,…với đầy đủ các sắc màu từ trắng, cam, hồng, tím, đỏ, vàng.
1. Thời vụ trồng hoa
Là một loại hoa sống ở vùng ôn đới, hoa ly phù hợp với những nơi có khí hậu mát mẻ. Đối với các tỉnh phía Bắc, thời gian trồng hoa ly rơi vào khoảng cuối tháng 9 âm lịch để hoa kịp nở ngay Tết Nguyên Đán. Tuy nhiên nếu năm nào thời tiết có nhiều ngày nắng nóng, nhiệt độ cao thì cần trồng muộn hơn và ngược lại.
2. Chuẩn bị trước trồng
2.1. Chuẩn bị giá thể trồng hoa
Do có bộ rễ ăn nông, nên bạn cần chọn loại đất tơi xốp, thoát nước tốt, chứa hàm lượng dinh dưỡng cao và sạch mầm bệnh. Bạn có thể trộn giá thể trồng hoa ly gồm đất sạch, mụn dừa, trấu hun và phân trùn quế theo tỷ lệ 3:2:2:3. Bên cạnh đó, bạn nên trộn thêm một ít nấm đối kháng để phòng ngừa nấm bệnh cho cây ngay từ giai đoạn ban đầu.
2.2. Chọn giống và chuẩn bị củ giống hoa
Hoa ly có nhiều giống khác nhau và mỗi giống sẽ có thời gian sinh trưởng nhất định, thông thường dao động từ 65 – 100 ngày. Vì vậy cần nắm chắc thời gian sinh trưởng của giống để chọn thời gian trồng thích hợp.
Bạn nên chọn củ mập, to tròn, không có bất cứ vết sâu bệnh nào và chưa nảy mầm. Củ giống đem trồng có chu vi là dao động từ 16cm – 20cm hoặc lớn hơn, như vậy khả năng nảy mầm thành cây sẽ cao hơn.
2.3. Chọn chậu trồng
Bạn có thể dùng chậu nhựa hoặc chậu đất nung có kích thước đường kính tối thiểu 22cm, trồng 3 củ/ chậu hoặc đường kính tối thiểu 32cm, trồng 5 củ/ chậu.
Để tăng khả năng thoát nước, bạn nên kê chậu cao hơn mặt đất một chút, không nên đặt thẳng xuống mặt nền.
3. Cách trồng hoa ly bằng củ
3.1. Xử lý nấm bệnh củ giống trước khi trồng
Trước khi trồng, pha dung dịch Benkona và Carbendazim theo tỷ lệ được khuyến cáo trên bao bì, rồi ngâm củ trong 10 – 15 phút để khử trừ nấm bệnh. Sau đó vớt củ ra, để ráo nước rồi đem trồng.
3.2. Tiến hành trồng hoa ly vào chậu
Bạn nên trồng hoa ly vào những ngày thời tiết mát mẻ. Cho 1/2 lượng đất đã trộn vào chậu, đặt củ nhẹ nhàng và ngay ngắn, phía mầm hướng lên trên.
Phủ phần đất còn lại lên bề mặt, phủ kín toàn bộ mầm hoa là được, nén nhẹ phần đất xung quanh củ để cố đinh. Đặt cây nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp và tưới chế phẩm kích thích ra rễ 3 – 4 lần, mỗi lần cách nhau 5 – 7 ngày.
Trong một tuần đầu sau khi trồng, cần thường xuyên tưới nước để giữ độ ẩm cho đất. Khi tưới, bạn nên sử dụng bình tưới hoặc bình phun sương để không gây hại cho cây non. Sau khi trồng khoảng 10 – 12 ngày, rễ cây sẽ bắt đầu hình thành.
4. Cách chăm sóc hoa ly
Để những chậu hoa ly không chỉ sinh trưởng, phát triển tốt mà còn nở hoa to, đẹp, thơm, người trồng nên lưu ý những vấn đề sau:
4.1. Nhiệt độ và độ ẩm
Hoa ly là cây chịu rét khá, chịu nóng kém, ưa khí hậu mát ẩm, nhiệt độ thích hợp ban ngày từ 20 – 28 độ C, ban đêm 12 – 20 độ C. Dưới 12 độ C cây sinh trưởng kém, hoa dễ bị mù. Hoa ly thích không khí ẩm ướt, độ ẩm thích hợp nhất là 80% – 85%.
4.2. Ánh sáng
Hoa ly ưa cường độ ánh sáng ở mức trung bình. Có thể che bớt 50% – 70% ánh sáng, che cách chậu từ 2m – 2.5m. Sau 15 – 20 ngày thì bỏ lưới ra. Tùy theo điều kiện thời tiết, những ngày nắng nóng cần kéo lưới lại.
Sau trồng 35 – 45 ngày, cần chiếu sáng bổ sung 3 tiếng mỗi ngày (từ 18h – 21h), do hoa ly có nhu cầu thời gian chiều sáng dài để ra hoa, liên tục trong 20 ngày.
Vì ánh sáng không đủ, nhị đực sẽ sản sinh etylen, cây khá mẫn cảm với khí này dễ dẫn đến rụng nụ hay nụ biến dạng.
4.3. Chế độ nước tưới
Cần phải giữ ẩm cho đất trong suốt quá trình trồng. Thời kỳ đầu cây cần nhiều nước, thời kỳ ra hoa cần giảm bớt nước, chỉ tưới nhẹ ở phần gốc, tránh làm lá và nụ bị ướt sẽ làm rụng nụ, thối củ.
Lượng nước tưới nhiều hay ít tùy vào đất, nhiệt độ không khí, tình hình sinh trưởng của cây, và chỉ nên tưới trước 10 giờ sáng.
4.4. Phân bón cho hoa ly trồng chậu
Sau trồng 15 – 20 ngày thì tiến hành bón phân. Sử dụng phân hữu cơ như phân trùn quế, phân dê… kết hợp phân NPK 20-20-15, NPK 16-16-8… Định kỳ 7 – 10 ngày/ lần.
Sau trồng 40 – 45 ngày, tiến hành bổ sung một số phân bón lá có hàm lượng lân và kali cao như NPK 6-30-30, NPK 15-30-15, Đầu Trâu MK 701 … phun định kỳ 7 – 10 ngày/ lần.
4.5. Phòng trừ sâu bệnh
Cây hoa ly thường bị các loại rệp tấn công. Đặc biệt là khi cây nở hoa, mùi hương sẽ kích thích chúng đến, làm cho cây còi cọc, ngọn quăn queo, nụ bị thui hoặc dị dạng.
Để phòng ngừa các loại rệp, bạn nên bón phân cân đối, tưới nước giữ ẩm cho cây, phun chế phẩm sinh học Neem Chito, Dầu khoáng SK Enspray… Khi rệp xuất hiện, có thể áp dụng biện pháp tưới phun mưa với áp lực cao để rửa trôi rệp, kết hợp phun thuốc đặc trị rệp như Movento, Confidor…
Ngoài ra, hoa ly thường bị bệnh thối củ, vảy củ làm cây ngừng sinh trưởng, bộ lá xanh nhợt đi. Trên vảy củ và phần dưới thân cây sát củ xuất hiện chấm màu nâu và phát triển rộng làm thối củ.
Khi mới chớm bệnh dùng Ridomil Gold, Aliette… tưới vào gốc cây. Nếu bệnh nặng nên nhổ bỏ tránh lây sang cây khác.
4.6. Thu hoạch hoa ly trồng chậu
Sau khi trồng 50 – 55 ngày hoa ly sẽ ra nụ, sau đó khoảng 15 – 20 ngày hoa sẽ nở.
Nếu bạn muốn cắt cành hoa thì khi phần dưới nụ phình to, 2 nụ bên dưới cùng chuyển màu là thời điểm thu hoạch thích hợp.
Nên cắt hoa vào lúc sáng sớm, hoặc chiều muộn, không cắt hoa vào lúc giữa trưa, hay những lúc trời nắng nóng. Tưới nước trước khi cắt khoảng 1 tiếng thì hoa sẽ giữ được nhiều nước hơn.
Cắt cách mặt đất khoảng 10cm – 15cm để củ có thể tiếp tục phát triển. Khi cắt nên để lại 5 – 6 lá trên mỗi gốc.
